Georgian Monuments In Abkhazia region

                          Bichvinta floor mosaic (5th cent., Art Museum of Georgia)

             Bichvinta floor mosaic second part (5th cent., Art Museum of Georgia)

          Gagra church VI century.Georgian ortodox church near Gagra,ono-one of the beautiful Early-Cristian Georgian Basilica .

        Western fasade of the church identified in the circle is displayed Cross relief ,which is analogous to "Bolnisi Sioni" and "Mckheta Cross",characteristic for Early- Christian Georgian Arcitecture monuments.

Georgian inscription from the Church of Archangel Michael on Mount,Gudauta discrit IX century.

Cross King George II Abkhazia(Egrisi) II. Palace Dadiani, Zugdidi(On the left side, Georgian inscription)-Ⴠ Ⴄ Ⴢ(ჰ ე ჲ)

Façade stone of the church with the Georgian asomtavruli inscription commemorating its construction by George II

Pendant, cloisonné enamel - Shemokmedi . X century.
Cross of King George II (922-957) . Georgian - Greek inscription.

Bedia engraved cup,999 year.

The Four Gospels from Bichvinta (12 th century)

Parchament in minuscule (Nuskhuri-average Georgian) script,titles-executed with the use of Singuri.Three papers attached at the end contain texs copied by another scribe.The manuscript is wrapped in a specifically designed leather cover and kept in a cardboard box.Two silver plates are pasted on the upper and lower parts of the box.The upper plate features a crucifix and an inscription:Michael,Gabriel,Crucificxion,Most Reverend John Chrysostom'.The manuscript in the property of prince Shervashidze's household.

The manuscript known as the “Mokvi” Gospel was underwritten by Ephrem in 1,300 in Abkhazia by the request of Archbishop of Mokvi. The manuscript is accomplished on ivory parchment and is distinguished by the variety of miniatures drown on golden papers.
The manuscript is full of rare miniatures of XIII-XIV centuries. The characteristic of the manuscript is the miniature on the golden paper. The Gospel is reflected in 155 miniatures, 10 vaults and around 530 letters and initials that is the best example of art in Christian traditional culture.

 

The Mokvi Gospel -Gospel scene. thumbnail

The Mokvi Gospel–Fragment

 

The Mokvi Gospel–Fragment(Mary and Jesus)

              Bichvinta Cross (Episcopate),Georgian(Asomtavruli) inscriptions.

          Mokvi Cross (Episcopate), Silver Cross: The Crucifixion ~ composition: in the center of the Christ, the Virgin and St. Saint John Evangelist, above-the Archangel Michael. Georgian(Asomtavruli) inscription.

             Anakopia(New Atos)  Church.

         Anakopia(New Atos) Church second fasad.
By Juansher Juansheriani (Excerpt from The Georgian Chronic)Translated by Robert Bedrosian
In the first year of [Aderk's] reign, Jesus Christ was born in Bethlehem, Judea. News came to the Jews of Mts'xet'a that kings had come from Iran and captured Jerusalem; and the Jews mourned. But after two years they heard that [those kings] had not come to capture Jerusalem but to bring gifts to a child born of a virgin; and they rejoiced exceedingly. Thirty years later emissaries came to the northeast [saying that][23] the child to whom the mages had given gifts, having come to full maturity, preached that he was the son of God. "Now," they said, "whoever of our people are wise and learned in our faith, let them come forth and go [to find out about] this matter." Having heard this, Elios of Mts'xet'a [and] Lunkinos Karsnets'i went. They arrived on the day of the great Friday of the Lord's torment. And they brought back to Mts'xet'a the Lord's robe. [g29]

In the days of this same king Aderk, two of the Twelve Apostles, Andrew and Simon the Caananite, came to Abkhazia and Eger. Saint Simon was martyred in the city of Nikop's on the Greek border. Saint Andrew, having converted Eger, went on to Klarjk'. When Aderk heard of this, he grew angry. He sent and turned Eger from that [faith] back to the idols. And they hid the Cross and the image of the Cross. The ostikan of Klarjk' was blamed for peacefully setting Andrew free.

            The mokvi cathedral stands in Ochamchire District.it was built by King Leon (957-967) . The three -nave building has a row of chapels along the side naves,and three projecting apses on the eastern side. The middle (alter) apse has a horseshoe form inside , and is polygonal outside. The dome rests on four pillars in the centre of the building. The transition from the square to the circle of the dome drum is effected by means of pendentives. The polygonal dome drum is short.The building is faced with smoothly hewn stone , and has no ornaments on the walls.Thoughout the centuries the Mokvi Cathedral was the centre of literary artivity and learning.Manuscripts were copied ,old manuscripts were restored ,and other scholarly work was done.mokvi had a rich library . We have manuscripts of the library , thought whith we come to know the names of the Mokvi scholars: a beautifully illuminated manuscripts of the Gospel (1300), made under the guidance of Daniel Mokveli, copied and richly decorated by the monk Ephrem. Another interesting manuscript is a metaphrase ( 17th cent), copied by Neukratios Tsintsadze , by order of Bishop Ekvtime Sakvarelidze of Mokvi.Deacon Zebede and Writer Giorgi copied "Gulani " a collection of liturgical texts.

 The mokvi cathedral.

                                   The mokvi cathedral.Interior

               Village Mokwa .Georgian inscription Grigol Mokveli on a stone slab Mokvi                                                                                 church (XII century)..

Bedia Cathedral is a medieval Georgian Orthodox cathedral located in Agubedia, in the Tkvarcheli district of Abkhazia, a disputed region on the Black Sea coast.

Bedia Cathedral was originally built at the close of the 10th century and consecrated in 999 on the behest of King Bagrat II of Abkhazians, who would go on to become King of the Georgians as Bagrat III and who was interred at the church after his death. The extant edifices, however, date back to the 13th-14th centuries and include a domed cruciform church, a belltower resting upon the northern narthex and the ruins of an old palace. The southern wall of the main church contains fragments of contemporary murals, including the portraits of Bagrat II and the representatives of the Dadiani noble family of Georgia.


In the Catholicate of Abkhazia, Bedia was the centre of a diocese and the seat of a Bishop. In the 17th century, services were ceased, but resumed from the second half of the 19th century onwards.

                                     Drandna.

                              Dranda  Interior

                  Church of the Virgin Mary Lykhni

       Church of the Virgin Mary Lykhni second frogment.

       Church of the Virgin Mary Lykhni (Gudauta region of Abkhazia). Holy Trinity fresco with the Georgian           over-separately signed (XIV century).

      Bichvinta(Pitsunda) Cathedral is a Georgian Orthodox church located in Bichvinta, in the Gagra                    district .Pitsunda Cathedral was built at the end of the 10th century by King Bagrat III of Georgia.                   It served as the seat of the Georgian Orthodox Catholicate of Abkhazia until the late 16th century                 when Abkhazia came under the Ottoman hegemony.

       Bichvinta(Pitsunda) Cathedral-The cathedral contains vestiges of wall-painting from the 13th and the 16th       centuries.

  Bichvinta(Pitsunda) Cathedral-The cathedral contains vestiges of wall-painting from the 13th and the 16th       centuries.

  Bichvinta(Pitsunda) Cathedral-The cathedral contains vestiges of wall-painting from the 13th and the 16th       centuries.

        The Church of St. George of Ilori (is a Medieval, originally Georgian Orthodox Church in the village of Ilori, Abkhazia[notes The Church was built in the first quarter of the 11th century, AD, and represents one of the most important sites of western Georgian architecture. It is also considered one of the more significant religious locations of Medieval western Georgia. The building has a single-nave design. During its long history, the church underwent several important architectural modifications and was repaired by Levan II Dadiani in the 17th century, only to be burnt down by Ottoman Turks in 1736. The building was eventually restored again by the Princes of Odishi in the latter half of the same century.

The Besleti Bridge also known as the Queen Tamar Bridge is a medieval arched stone bridge at Sukhumi(Abkhazia region)
Located some 6 km from the city centre, the bridge spans the small mountain River Besletka, and dates back to the late 12th century. Thirty-five meters in overall length (the arch itself is 13.3 m) and eight meters high, this single-arch bridge is one of the most illustrative examples of the medieval bridge design popular during the reign of Tamar of Georgia (r. 1184-1213) who is traditionally credited to have commissioned the construction of the Beslet bridge. engraved cross and the Greek Τ have survived in the lower part of the left pillar of the bridge. A stone stele with Georgian inscriptions stood at the head of the bridge, but was lost during the War in Abkhazia early in the 1990s. In the vicinity of the bridge are the ruins of medieval combat towers, a testimony to strategic importance of the locale.

The Besleti Bridge .A contemporary inscription in the early Georgian Asomtavruli alphabet reads: 

"Christ the Lord, glorify in every possible way in both lives."

                        Georgian inscription in Tsebelda, Church of St. George (XII-XIII century).

          Village Chlou (Ochamchira region). Georgian inscription Eristavt- Eristavi Odishi
          (Mingrelia) and Mandaturtukhutset (roughly, the interior minister) Georgia Ozbeg Dadiani (mid XV                  century)..

             Ilori's St Giorgi icon,Zugdidi museum

                              Bichinta virgin mary icon          

                                              Engraved cup of Ilori Monastery

The Genoese trading factors in Abkhazia

                                                 

In 1096, Genoa, one of the small civic community in the Roman empire, achieved complete independence from empire, established republican regimen governed by the people-elected Dukes. This led to the establishment of so called “holy Republic of Genoa” which grew stronger and soon occupied large part along the Mediterranean coastline. Later on, during First crusade, Genoese conquered Antioch where they established the first colony. In 13-14th centuries, Genoese managed to overrule the most important competitors, Venecians, and further spread their strategic interests to the black see region.

The first Genoise colony on Crimean semi-island was founded on 1266. The colony was named Kaffa (now Feodosiya ). Soon Genoese expended their colonial power over entire Crimea and founded following colonies: Chembalo (now Balaklava),Soldaio(now Sudak ), Vosporo(Kerch). In 14th century Genoese fixed their eyes on northeastern parts of Black sea coast. Genoese Catholic bishop Bernardo Moro, from kaffa, quoted that " East coast of the Black Sea is in hands of the Christian people – Georgians- who are commanded by the King Bediano.... His fiefdom is rich of goods that are particularly in republican traders’s area of interest "- he quoted in his report that he sent to Dukes Ansambly.

*1321.Pietro Vesconte's World Map.

Genoese settled on the shores of the Black see by the permission of Byzantine Emperor. However Georgians (specifically the Duke Bediano(Dadiani) of Odishi Duke, as refered by bishop Moreno) were not Vassal of Constantinople. Therefore in the beginning it was harder to establish the first Genoese factories in the eastern Black Sea region. There are number of entries in the kafa Chronicles about conflicts between Genoese and Georgians. On the other hand, there is not much information about Genoese in Georgian sources. This is understandable because in 14th century Georgia was a strong kingdom and Europeans were trying to avoid any kind of contraversy). The Genoese prefered to reach the agreement by peaceful negotiations.

1339. Angelino Dulcert. Biblioteca Nacional, París.

 According to one of the documents kept in "Kaffa Chronicles", Genoise recieved the right to establish the first factor on the Georgian soil from Duke Bediano of Odishi (George II Dadiani 1345-1384) after negotiating with “senior” (the king) of Georgia[Agostino Giustiniani-Annali della repubblica di Genova.P-304] in 1354. Genoise received the land on the modern terrotory of Sukhumi. Guenians also rebuilt the old Catholic Church,blessed th land for cemetery circled the factor with a high fence. They named the newly established factory as Sebastopolis in remembrance of the ancient Greek colony (Διοσκουριάς) and Roman (Sebastopolis). Ambrojio Di Pietro was appointed as the first Consul of the factor. It should be noted that in 1330 Tskhum ( Sukhumi) was already a Catholic flock (according to Peter(Petrus) Gerald’s letter to arch-bishop of Canterbury in 1330).
There were two main reasons why David IX allowed Genoese to establish their settlements on the Georgian land. Georgia experience economic crisis at that time, being newly freed from the Mongol Empire; trade was actually dead and country was barely surviving on agriculture. At the same time, Genoa defeated Venetian fleet in 1354 and acquired almost unrestricted trading right over Black See in addition to its great overall influence in the Europe and East Asia. Consequently, it was advantageous for economically weakened Georgia to seek relationships with such a partner. In addition, Black Death (Plague) pandemics touched Georgia, as well, and there were skilled healers in the Genoan’s settlements in Georgia.

First of all, Genoese stationed in Tskhumi (Sebastopolis) created detailed maps of Black See Coastline, which have greatest importance today. Noteworthy, on those maps there is reflection of the homeland of modern “Apkhazian’s”(Apsuan people)– as territory around the Kuban and Zelenchuk with clearly written name of “Abzoe.” Moreover, on the map dated 1360, region north of Kodori is marked as “temporary location of mountain nomadic abaza tribes, from where they are moving toward lands of Avogazia,” of course meaning that Avogazia is Abkhazia and most of its population of that time was composed of Georgians.
In addition to Abkhazia, Genoese maps reflect other regions of Georgian coastline, including San Giorgio (modern Grioleti), Lo Vati (modern Batumi), Gonea (modern Gonio), or Lo Fasso (modern Foti). Interestingly, on the Genoise and other maps of that time illustrating eastern coastline of Black Sea, there are five cross flags and silvery icons of the palm of right hand depicted; later one is currently recognized as the official symbol of Apsua Separatists. However, these “Silvery Right Palms” on those maps are nothing else but Georgian king,s graphic logo that is also confirmed by the inscriptions on the Genoese maps saying: “lands of the Greatest King of Georgia.” Similar reference can be found on the maps dated 1314-1315, where “Silvery Right Palm” shows up over the regions of current Gagra, Gonio, and Sukhumi. This logo later on, in 1385, appears on the Portolane of Gilermo Soler[*c.1380. Guillem Soler.Biblioteca Nacional, París]to indicate Sukhumi as the residence of Dadiani. Consequently, “Silvery Right Palm ” is not Apsua but oldest Georgian symbol, which means ruler or sovereign. Logically, at that time, Gonio (Gonea), Gagra (Cacari), and Sukhumi (Sebastopolis) were considered as the sphere of influence ie domain of Georgian King.

*c.1385. Guillem Soler.Biblioteca Nacional, París.

In the mid of 14th century great battles took place between Genoese and Venetian fleets , and needless to say that these republics completely stopped any kind of relationships. As a result, the whole Europe and Levant experienced great economic turmoil and decline. It became vital to emerge intermediate able to negotiate between Venetian and Genoese merchants. Genoese as well as Venetian chronics indicate that opportunity was efficiently utilized by Georgians. For example, one of the trade pacts created in Constantinopol documents the Covenant that in 1360 Georgian George Megreli sold to Venetians Honey Candles made by Genoans in Sepastopolis (Ckhumi) in exchange to Venetian glass that he transported back to Sepastopolis. Genoan Chronics indicate that in Kafa’s bazaar Venetian weapons, being in enormous demand, were supplied only by Georgian traders; and, moreover, Georgians were buying it directly from Venetians.
By the beginning of 15th century Genoese had more than ten trade factories in the Abkhazia: Cacari – Gagra, Santa Sofia – near Bzib, Pezonda – Bichvinta, Cavo de Buxo – Bzebzy harbor, (modern Bzif), Nikofsa –New Atos, Sebastopolis – Tskhumi(Sukhumi), , Sant Angello – settlement close to River Enguri, Tamasa – Tamishi, Negapotamo – Enguri. That time local population did not maintain friendly and pieceful attitude toward settlers. In 1414, Catholic Episcope of Sepastopolis writes in his letter toward Rome Pope that in Lo Laiasso (modern Gantiadi) local peasants did not allow Genoese to choose place for cemetery and also interfered with service of Catholic Mass. Episcope refers to locals as Megrels that confirms absolute majority of Georgians living on those lands at that time.

*1439. Gabriel Vallseca. Museo Marítimo, Barcelona.

In 1465 Genoese made attempt to collect toll from Georgians who were trading in the Genoise Factories. This caused a great irritation of the sovereign of Odishi who invited North Caucasian Mountain tribes(Circassians) for help. They surrounded Sebastopolis and deprived city of the water supply. Escalated conflict draw attention of “San-Georgio” bank located in Kaffa that was main sponsor of Sebastopolis of that period. Consulate in Sebastopolis was instructed to avoid confrontation by any means, and later on “Protectors” were sent by Genoese Counsel of Doke's to (Mtavari) of Odishi “Bediano” (this was the nick name in Genoan chronics for the Liparit I Dadiani). Protectors were asking Bediano to remove ambush and instead promised official declaration that Genoans would never request toll from the Georgians for the trade in Sebastopolis. Both sides were interested in the close relationships but tension did not subside so easily. In 1470 Genoans sent special ambassador to the Odishi who had to solve problems with lands of Sebastopolis factory. Problem was raised following Odishi Duke Shamadavle’s (Samson Saula Dadiani) taking away agricultural territories from Genoese declaring that agriculture was not the business of merchants. Although, Genoese settlers and traders had to have some land for cultivation of vegetables and easily spoiling greens that was impossible to ship from Kaffa. As expected, problem finally was resolved as Genoese ambassador and Shamadavle Dadiani achieved agreement on giving rights of utilization of lands in exchange to unrestricted and free of toll trading right of Georgian merchants over their territory. Dadiani was excited of this deal that doubled his profit. Later on, in 1473 Doges council appointed Christeforo De Canevale to govern Sepastopol. He managed to build warm relationships with Dadiani and no other problems emerged thereof.

Hard time started for Genoaese Colonies on Black See coastline in 70ths of 15th century. Osmans grew strong in the region and reminded to Genoese the old offence, particularly alliance with Byzantine in 1453 during siege of Constantinople. This was simply motive but real reason laid in Osmals new role acquisition in Black Sea region that Osmals already considered as their area of influence. Osmals believed that Genoans had nothing left to do on east coast of Black Sea, attitude that surprised Doges. However, Genoese Doke's pragmatic reasoning lead to call back to Genoa of all consulates of Genoan factories; quickly was abandoned Sebastopolis too, about which Genoan Chronics contains Don Cristeforo De Canavale’s letter to Doge council saying that: “ we report to Noble Doke's that Mengrelia(Duke Shamadavle Dadiani) is main opponent of handing Region of Sepastopolis factory to Osmals. Noteworthy is Megrelian Sovereign claim that those lands historically from unknown times (Da tempo immemorabile) belongs to his ancestors and Osmals have nothing to do there.” At the end, Sebastopolis factory was occupied by the troops of Shamadavle Dadiani that left Osmals furious, so that they excelled Genoese even from Constantinople and closed Dardanelles and Bosphorus straits to Genoese ships for ever.

*1511. Salvat de Pilestrina. Biblioteca Nacional de Paris

In conclusion, Genoese trade colonies in Black Sea coastline subsisted for 121 years and played indispensable role in the establishment of close relationships between Georgia and Western Europe. However, it is important to mention that their colonial influence was not so strong to overrule Georgian governing forces of that time and region. In spite of that, Genoan Chronics contain the greatest number of notes about Georgia and this is not surprising as Georgia of 14th – 15th centuries was considered as a substantial power in the medieval world and Europeans had special interest in the good relationships with Georgians.

გენუელთა კოლონიები საქართველოს შავიზღვისპირეთში

*1320 Pietro Vesconte.

1096 წელს,რომის იმპერიის ერთ–ერთმა პატარა სამოქალაქო კომუნამ–გენუამ,იმპერატორისაგან სრული თვითმართველობა მიიღო.გენუაში დამყარდა რესპუბლიკური წყობა და ძალაუფლება მოქალაქეთა აღჩეული დოჟების ხელში მოექცა.ამგვარად შეიქმნა ე.წ "გენუის უნეტარესი რესპუბლიკა",რომელიც ნელ–ნელა გაძლიერდა,და მალე ხელში ჩაიგდო ხემლთაშუაზღვისპირეთის დიდი ნაწილი;პირველი ჯვაროსნული საშქრობის დროს კი ანტიოქიის სასულთნო,სადაც გენუელებმა პირველი კოლონია დააარსეს.





XIII-XIV საუკუნეთა მიჯნაზე გენუელებმა აღმოსავლეთში თავიანთი უმნიშვნელოვანესი მოწინააღმდეგენი–ვენეციელები დაამარცხეს და მათი სტრატეგიული ინტერესების სფეროში შავი ზღვისპირეთივ მოექცა.პირველი გენუური კოლონია ყირიმის ნახევარკურძულზე დაარსდა 1266 წელს,რომელსაც კაფა(Kaffa) ეწოდა(ახლანდელი ფეოდოსია).მალე გენუელებმა ფეხი მთელ ყირიმში მოიკიდეს და კოლონიები შექმნეს:ჩემბალო(Cemballo) სუდაკი(Sudak) ქერჩი(Kerch).XIV საუკუნის დასაწყისში გენუელებმა ყურადღება შავი ზღვის ჩრდილო–აღმოსავლეთ სანაპიროებსაც მიაქციეს..ამის შესახებ იმხანად კაფაში მოღვაწე გენუელი კათოლიკე ესპიკოპოსი ბერნარდო მორო(Bernardo Moreno) გვაწვდის:"შავი ზღვის აღმოსავლეთი სანაპიროები ქრისტიანი ხალხის–ქართველების ხელთაა,რომელსაც მეფე ბედიანი მეთაურობს...მის საბრძანებელში ყველაფერი უხვად არის ყველაფერი,რაც უნეტარესი რესპუბლიკის ვაჭრებს აინტერესებთ"–წერს იგი გენუის დოჟთა საბჭოში გაგზავნილ ანგარიშში.

*c.1385. Guillem Soler.Biblioteca Nacional, París.

       
რამდენადაც გენუელები შავიზღვისპირეთში ბიზანტიის იმპერატორის ნებართვით დამკვიდრდნენ,ხოლო ქართველები(კერძოდ ოდიშის მთავარი "ბედიანო"(დადიანი),რომლესაც იხსენიებს მორენო) კონსტანტინოპოლის ხელქვეითნი არ იყვნენ,ცხადია,პირველ ხანებში აღმოსავლეთ შავიზღვისპირეთში გენუური სავაჭრო ფაქტორიების ჩამოყალიბება ძნელი იყო.კაფას ქრონიკებში არაერთ ჩანაწერს შეხვდებით,სადაც გენუელთა და ქართველთა დაპირისპირების შესახებ არის ცნობები;ქართულ წყაროებში კი,რატომღაც,გენუელთა თაობაზე ბევრი არაფერია ნათქვამი,ეგ ალბათ გასაგებია XIV საუკუნეში საქართველო ძლიერი სამეფო იყო და მასთან იარაღით დაპირისპირებას ევროპელები თავს არიდებდნენ,ისინი ამჯობინებდნენ შეთანხმებისთვის მოლაპარაკების გზით მიეღწიათ.





კაფას ქრონიკებში შემონახული ერთ–ერთი ცნობის თანახმად,გენუელებმა ქართულ მიწაზე პირველი ფაქტორიის დაარსების უფლება 1354 წელს,ოდოშის მთავრის ბედიანოსგან(გიორგი II დადიანი 1345-1384) მიიღეს,რომელიც ამის თაობაზე თავის "სენიორს" ანუ ანუ უფროსს–საქართველოს მეფეს მოელაპარაკა[Agostino Giustiniani-Annali della repubblica di Genova.P-304]გენუელებს მიწა თანამედროვე სოხუმის ტერიტორიაზე გამოეყოთ.იქ აგრეთვე ააგეს კათოლიკური ტაძარი,სასაფლაოსთვისაც მიწა აკურთხეს და ფაქტორიას მაღალი ღობე შემოარტყეს.ახალდარსებულ ფაქტორიას სებასტოპოლისი(Sebastopolis) ამ ადგილზე არსებული ანტიკური ბერძნული კოლონიის(Διοσκουριάς) და რომაული(Sebastopolis) პუნქტის მოსაგონებლად.ფაქტორიის პირველ კონსულად ამბროჯიო დი პიეტრო(Pietro di Ambrosini) დაინიშნა.აღსანიშნავია რომ 1330 წელს ცხუმში(სოხუმი) უკვე იყო კათოლიკური სამწყსო(პეტრუს გერალდის 1330 წლის წერილი კენტერბერიის არქიეპისკოპოსისადმი).





ფაქტორიის დაარსების ნება მეფე დავით IX ორი მიზეზის გამო მისცა.იმხანად საქართველო ეკონომიკურ კრიზისში იყო(ახალგათავისუფლებული მონღოლებისგან) და ვაჭრობა ფაქტიურად ჩამკვდარი იყო,ამასთანავე 1354 წელს გენუელებმა მორის საზღვაო ბრძოლაში გაანადგურეს ვენეციის რესპუბლიკის სამხედრო–საზღვაო ძალები,რის შედეგადაც მთელ იმჯამინდელ ევროპასა და წინა აზიაში უდიდესი გავლენა მოიპოვეს.ბუნებრივია ეკონომიკურად დაუძლურებული საქართველოსთვის შესანიშნავი მოვლენა იქნებოდა ამგვარ სახელმწიფოსთან მჭიდრო ურთიერთობა.ამასთანავე დიდი შავი ჭირის შემდეგ(1348) საქართველოშიც მძვინვაებდა ეს სენი,ხოლო ფაქტორიის მკვიდრთა შორის დახელოვნებური ექიმებიც იყვნენ.





უპირველეს ყოვლისა,ცხუმში(Sebastopolis) დაფუძნებულმა გენუელებმა საქართველოს შავიზღვისპირეთის დაწვრილებითი რუკები შეადგინეს,რომელთაც დღეს უდიდესი მნიშვნელობა აქვთ.აღსანიშნავია,რომ გენუურ რუკებზე აღნიშნულია ამჟამინდელ "აფხაზთა" წინაპრების სამშობლოც–ყუბანისა და ზელენჩუკის სათავეებტან გამოკვეთილად იკიტხება წარწერა "აბზოე"(Abzoe),ხოლო 1360 წლის რუკაზე,ახლანდელი კოდორის ჩრდილოეთით მონიშნულ ტერიტორიაზე კი წერია:"მომთაბარე აბაზა ტომების დროებითი სადგომი,საიდანაც ისინი გადმოდიან ავოგაზიის მიწაზე"რა საკვირველია "ავოგაზია" არის აფხაზეთი.ხოლო მისი მოსახლეობის უმრავლესობა იმხანად ქართული იყო.





აფხაზეთის გარდა გენუურ რუკებზე საქართველოს სხვა შავიზღვისპირეთის სხვა პუნქტებიცაა აღნიშნული– San Giorgio(გრიგოლეთი) Lo Vati(ბათუმი) Gonea(გოიო) Lo Fasso(ფოთი).საინტერესოა ერთი ფაქტი,რომ გენუურ(და სხვაც) რუკებზე აღმოსავლეთ შავიზღვისპირეთის მრავალ პუნქტთან ერთად ხუთჯვრიანი დროშა და ვერცხლისფერი მარჯვენა ხელისგულია(რომელიც ამჟამად აფსუა სეპარატისტების იფიციალურ სიმბოლოდაა აღიარებული) გამოსახული.ხოლო ეს ხილუსგული რუკებზე არც მეტი,არც ნაკლები–მეფე გიორგი V ბრწყინვალეს(სავარაოდოდ) გრაფიკული სიმბოლოა,რაც იგივე გენუური რუკების მინაწერიდან მტკიცდება."საქართველოს დიდი მეფის მამულები"– აწერია აწერია 1314(1315) წლით შედგენილ რუკას,სადაც ვერცხლისფერი მარჯვენა სოხუმის გარდა,გაგრასთან და გონიოსთანაა გამოსახული(ეს ხელისგულის სიმბოლო გამეორდება 1385 წლის გილერმო სოლერის პორტოლანზე,სოხუმის აღსანიშნავად,ანუ დადიანის რეზიდენციის ადგილას).ამდენად,ესაა არა აფსუა,არამედ უძველესი ქართული სიმბოლო,რომელიც მბრძანებელს,ბატონს აღნიშნავს.ბუნებრივია იმ დროს გონიო(Gonea) გაგრა(Cacari) და სოხუმი(sebastopolis) უშუალოდ მეფის სამფლობელოებად,ანუ დომენად მიიჩნეოდა.






XIV შაუკუნის შუა ხანებში გენუის და ვენეციის რესპუბლიკის ფლოტებს შორის,მოხდა დიდი შეტაკებები,და რა საკვირველია ამ რესპუბლიკებმა საერთოდ შეწყვიტეს ყოველგვარი ურთიერთობა.ამან მტელ ევროპასა და ლევანტში დიდი ეკონომიკური სიდუხჭირე გამოიწვია.შესაბამისად,საჭირო გახდა,გენუელ და ვენეციელ ვაჭრებს შორი ვინმეს შუამავლობა ეკისრა.როგორც გენუური,ისე ვენევიური ქრონიკები ირწმუნებიან,რომ ეს როლი კარგად მოირგეს ქართველებმა–მაგალითად,ერთ–ერთ ვენეციურ სავაჭრო აქტში პირდაპირ წერია,რომ 1360 წელს კონსტანტინოპოლში ვინმე გიორგი მეგრელმა ვენეციელებს სეპასტოპოლისიდან(ცხუმი) ჩამოტანილი,გენუელების დაზადებული თაფლის სანტელი მიჰყიდა,ხოლო სებასტოპოლისში,სანაცვლოდ ვენეციური ბროლი წაიღო. გენუურ ქრონიკში კი წერია,რომ კაფას ბაზარზე ვენეციური საჭურველი და იარაღი(რაზეც მაშინ დიდი მოთხოვნილება იყო) სწორედ ქართველ ვაჭრებს შეჰქონდათ,თანაც–უშუალოდ ვენეციიდან.





XV საუკუნის დასაწყისისათვის გენუელებს აფხაზეთში უკვე ათზე მეტი სავაჭრო ფაქტორია ჰქონდათ(Cacari–გაგრა; Santa Sofia–ახალაძე; Pezonda–ბიჭვინთა; Cavo de Buxo–ზბეზბიზ ნავსადგური/ბზიფი; Nikofsa–ათონი Sebastopolis–ცხუმი/სოხუმი Sant Angello–ენგურთან ახლოს; Tamasa–ტამიში Negapotamo–ენგური.).ამ დროს ადგილობრივი მოსახლეობა მათდამი უწიდდებულად მშვიდობიანად განწყობილი აღარ იყო.სებასტოპოლისის კათოლიკე ეპისკოპოსი 1414 წელს წერს რომის პაპსის კარზე გაგზავნილ წერილში,რომ ახლანდელ განთიადში(Lo Laiasso) ადგილობრივმა გლეხებმა გენუელებს სასაფლაოს ადგილის შერჩევის ნება არ მისცეს,აგრეთვე ხელი შეუშალეს კათოლოკირი მესის აღვლენაში.ეპისკოპოსი ადგილობრივ მოსახლეობას "მეგრელებით" მოიხსენიებს,არაც იმის დამამტკიცებელია,რომ ამ დროს იქ აბსოლუტური უმრავლესობა ქართველები ცხოვრობდნენ.







1465 წელს გენუელებმა სცადეს დაეხარკათ ის ქართული მოსახლეობა,რომლებიც ადგილობრივ გენუურ ფაქტორიებში ვაჭრობდა.ამან ცხადია ოდიშის მთავრის უკმაყოფილება გამოიწვია და მან დასახმარებლად ჩრდილოეთ კავკასიელ მტიელებს უხმო– დაქირავებულ ჩერქეზების ლაშქარმა სებასტოპოლისს ალყა შემოარტყა და წყლის მილები გადაუჭრა.სიტუაცია უკიდურესად დაიძაბა,მაგრამ კაფაში მდებარე "სან–ჯორჯოს" ბანკმა,რომელიც სებასტოპოლისის ფაქტორიას აფინანსებდა,მთავარ კონსულს ურჩია,საომარი მოქმედებების დაწყება ნებისმიერი საშუალებით თავიდან აეცილებინა,ხოლო იმავე წლის მაისში გენუიდან კაფაში,კაფიდან სებასტოპოლისში ე.წ "პროტექტორები" ჩავიდნენ ,რომლებიც დოჟთა საბჭოს მიერ იყვნენ გამოგზავნილნი.მათ ოდიშის მტავარ "ბედიანოს"(ამ სახელიტ იხსენებენ გენუელი ქრონიკიორები ლიპარიტ I დადიანს ) ალყის მოხსნა სთხოვეს და ოფიციალურად განაცხადეს,რომ ქართველ მოსახლეობას ხარკს არარ დააკისრებდნენ.





"ვიმედოვნებთ,რომ ყველა ის გაუგებრობა და უკმაყოფილება,რაც აქამდე არსებობდა ჩვენს შორის,მოგვარდება.ჩვენ არ ვართ დამპყრობლები,და აღარ უნდა ვიმოქმედოთ ისე,რომ დაპირისპირებას ხელი შევუწყოთ..ადგილობრივ მოსახლეობას ხარკს და ბაჟს ნუ გამოართმევთ და ნება დართეთ ჩვენს ფაქტორიაში თავისუფლად ივაჭრონ..."წერდა გენუის მთავარი დოჟი სებასტოპოლისის კონსულს.გენუელმა პროტექტორებმა ლიპარიტ დადიანთან საერთო ენა მალევე გამონახეს,რადგან ორივე მხარე დაინტერესებული იყო მჭიდრო ურთიერთობით.დოჟმა საბჭოს პროტექტორებს მადლობა გადაუხადა,თუმცა ქართველებს და გენუელებს შორის ურთიერთობა სავსებიტ მაინც არ მოწესრიგებულა.1470 წელს გენუელებმა ოდიშში საგანგებო ელჩი იავლინეს,მას უნდა მოეგვარებინა რიგი პრობლემები სებასტოპოლისის ფაქტორიის მიწებთან დაკავშირებით;საქმე ის იყო,რომ ოდოშის მთავარმა,მამადავლე(სამსონ დაულა დადიანი) გენუელებს სახნავ–სათესი მიწები წაართვა და განუცხადა,რომ მიწადმოქმედება ვაჭრების საქმე არ იყო,ვაჭრებს კი მიწაზე ძირითადად,ბოსტნეული მოჰყავდათ,რადგან კაფადან შემოტანა არ ხერხდებოდა.როგორც მოსალოდნელი იყო,ხსენებული პრობლემა მალე მოგვარდა–გენუელმა ელჩმა შამადავლე დადიანს ხელშეკრულება დაუდო,რომლის თანახმად სახნავ–სათესი მიწების სარგებლობის სანაცვლოდ,ფაქტორიის ვაჭრებს მისთვის ყოველთვიურად გარკვეული გადასახადი უნდა მიეცათ,ხოლო ქართველი ვაჭრები ყოველგვარი ბაჟისგან თავისუფლდებოდნენ.შამადავლე დადიანი ხელშეკრულებით დიდად კმაყოფილი დარჩა,რადგან მისი შემოსავალი,თითქმის ორმაგდებოდა.ამის შემდგომ 1473 წელს სებასტოპოლის მთავარ კონსულად დოჟთა საბჭომ დონ ქრისტეფორო დე კანევალე აირჩია და გამოგზავნა,რომელიც ფაქტორიის უკანასკნელი ხელმძღვანელი იყო(?).მან კარგად მოახერხა შამადავლე დადიანის გულის მოგება და გაუგებრობები აღარ წარმოქმნილა.





შავიზღვისპირეთში გენუელთა კოლონიების მძიმე დრო XVსაუკუნის 70–იანი წლებიდან დაუდგათ.რეგიონში ოსმალები მომძლავრდნენ,და ყველა ადრე ჩადენილი ცოდვა "გაუხსენეს"(კერძოდ ბიზანტიისმოკავშირეობა 1453 წელს,კონსტანტინოპოლის ალყის დროს.).ეს უბრალოდ საბაბი იყო,რადგან ოსმალებს შავი ზღვა თავიანთ არეალად მიაჩნდათ და მათი წარმოდგენით გენუელებს იქ არაფერი ესაქმებოდათ.ოსმალების ულტიმატუმმა განაცვიფრა დოჟები,მაგრამ ისინი რაგმატულად აზროვნებდნენ,და ჩათრევას ჩაყოლა ამჯობინეს,და უბრძანეს ფაქტორიების კონსულებს მაქსიმალურად სწრაფადდაეტოვებინათ ფაქტორიები,და გენუაში დაბრუნებულყვნენ.კონსულებმა შეასრულეს ბრძანება და დატოვეს ფაქტორიები და გენუაში გაემგზავრნენ.დაიცალა სებასტოპოლისის ფაქტორიაც,მაგრამ ამასთან დაკავშირებით გენუურ ქრონიკაში მეტად საინტერესო ჩანაწერია:"მოვახსენებთ უნეტარეს დოჟებს რომ [Mengrelia] მთავარი წინააღმდეგია სებასტოპოლისის ფაქტორიის ტერიტორია ოსმალებს გადავცეთ...საქმე ისაა,რომ მთავრის განცხადებით,აღნიშნული მიწა უხსოვარო დროიდან[Da tempo immemorabile] მის წინაპრებს ეკუთვნით და ოსმალებს იქ არაფერი ესაქმებათ",–წერდა დონ ქრისტეფორო დე კანევალე დოჟთა აბჭოს.საბოლოოდ სებასტოპოლისის ფაქტორიის ტერიტორია შამადავლე დადიანის ჯარებმა დაიკავეს,რამაც დიდად განარისხა ოსმალები,;მათ გენუის რესპუბლიკის წარმომადგენლობა სტამბოლიდანაც გააძევეს და დარდანელის და ბორფორის სრუტეებიც სამუდამოდ ჩაუკეტეს გენუურ ხომალდებს.



ამრიგად,საქართველოს შავიზღვისპირეთში გენუელთა სავაჭრო კოლონიებმა 121 წელი იარსება.მან უდიდესი როლი შეასრულა საქართველოსა და დასავლეთ ევროპას შორის ურტიერთობათა ჩამოყალიბებაზე.თუმცაღა,აღსანიშნავია ისიც,რომ გენუელების კოლონიზაცია არ ყოფილა ისეთი ძლიერი,და ისინი ვერ ახვევდნენ თავიანთ სურვილებს საქართველოს მმართველ წრეებს თავს,როგორც სხვაგან.მიუხედავად ამისა,გენუურ ქრონიკებში ყველაზე მეტი ჩანაწერი საქართველოს შესახებ გვხვდება,და ეს არცაა გასაკვირი–XIV-XV მიჯნაზე საქართველო ანგარიშგასაწევი ძალა იყო იმდროინდელ მსოფლიოში,და ევროპელები ურთიერთობითაც დაინტერესებულნი იყვნენ.